De dementerende Nel Otto (88) uit Woerden had acuut een verpleeghuis nodig. Ze kwam terecht in Rotterdam, ver van haar familie. Het tekort aan plekken is nijpend en wordt door de vergrijzing groter. ,,Elk geval is een klein drama op familieniveau.”
Tot voor kort woonden Nel en Jan Otto (beiden 88) zelfstandig in Woerden. Jan zorgde voor de zwaar dementerende Nel, tot hij eerder deze maand flauwviel en in het ziekenhuis belandde met onder andere een gebroken rib. Ineens kon hij niet langer voor haar zorgen. Thuisblijven kon niet langer, want daarvoor is ze al teveel in de war.
Zoon Jan Otto (64) vergelijkt het geheugen van zijn moeder met emmertjes water waarvan de meeste lekken. ,,Ze zet de waterkoker aan zonder water, laat het gasfornuis aanstaan of zet een pan op het vuur en laat de theedoek om de handgreep zitten; je kunt haar niet alleen laten”, legt Otto uit. Hij ging halsoverkop op zoek naar een plek in een verpleeghuis, maar dat bleek niet eenvoudig. ,,In de wijde omtrek was niets beschikbaar, belachelijk. Er is geen plek voor hulpbehoevende ouderen en dat is een gigantisch probleem. Nu zit ze in De Wilgenborgh in Rotterdam, een heel eind uit de buurt.”
Trudy Bloem van de raad van bestuur van De Rijnhoven, zorgaanbieder in de provincie Utrecht, vindt het tekort aan plaatsen ‘behoorlijk nijpend’. Ze zag de afgelopen maanden dat zorgbemiddelaars, de schakel tussen hulpvrager en -aanbieder, het steeds moeilijker vinden om een plek te vinden voor ouderen in een verpleeghuis. Het aantal plekken is volgens haar afgenomen en wordt alleen maar minder. Het aantal potentiële bewoners van verpleeghuizen ziet ze juist groeien. Dat zet De Rijnhoven voor een dilemma, legt ze uit.
Mensen blijven volgens Bloem vaak thuis wonen tot ze niet meer kunnen. ,,Dan is het niet meer verantwoord om ze thuis te laten blijven en dan gaan de zorgbemiddelaars op zoek naar een plek. Er zijn wel wachtlijsten, maar we hanteren geen rangvolgorde. We kijken naar de noodzaak”, zegt Bloem. Als mensen die acuut plek nodig hebben niet in de regio Utrecht terecht kunnen, komen zorgbemiddelaars uit bij een tehuis in Zwolle of Nijmegen. ,,Het is dat, of langer thuisblijven, wat voor de familie lastig is. Elk geval is een klein drama op familieniveau.” Dat erkent Otto. ,,Ik reis nu twee keer in de week op en neer naar Rotterdam. Mijn vader rijdt mee, maar als ze in Woerden had gezeten dan had hij haar zeker dagelijks opgezocht. Dat wordt nu beperkt.”
Triest
De moeder van Otto staat ingeschreven bij zorgcentrum Careyn Weddesteyn, maar Otto kan niet inschatten wanneer daar plek vrijkomt voor haar. Dat kan Careynwoordvoerder Wim Knol evenmin. Hij erkent dat het verhaal van Otto niet op zichzelf staat. Knol: ,,De vraag is groter dan het aanbod en daar kunnen we niet altijd in voorzien. Dat is triest.”
Het teruglopende aantal plaatsen in verpleeghuizen is volgens Trudy Bloem een gevolg van bezuinigingen in de zorg. ,,De kosten moesten worden teruggedrongen, maar het is te ver gegaan. Helemaal omdat er steeds meer oude mensen zijn”, legt ze uit. Uit inventarisatie blijkt volgens Bloem dat in de provincie Utrecht vijftien extra plekken nodig zijn. Zelf denkt ze dat minstens het dubbele aantal plekken gewenst is. ,,Zelfs dertig plekken zouden voor het eind van het jaar nog opgevuld zijn. Dan help je mensen die het echt nodig hebben, niet eens mensen die naar een verpleeghuis willen.”
Bloem noemt het tekort aan plek in verpleeghuizen ‘een faillissement van de barmhartigheid van de samenleving’. Ze denkt dat het tekort vooral speelt in de Randstad. ,,Daar is het tekort het meest nijpend. Als we plekken zoeken komen we meestal op plekken daarbuiten terecht.”
In Woerden levert WelThuis half 2017 42 extra appartementen op woonlocatie ’t Oude landt. Ook Careyn is volgens Wim Knol bezig om meer plekken voor ouderen te realiseren, onder andere in Maarssen en Utrecht. ,,Plannen nemen veel tijd en geld in beslag. Het zit in de pijplijn, maar realisatie duurt jaren. We zijn ermee bezig, maar de vraag is of er tegenop te bouwen valt.”
Sinds gemeenten verantwoordelijk werden voor zorg, is het volgens Jan Otto een puinhoop. ,,Je wordt van het kastje naar de muur gestuurd, niemand weet meer wie waar verantwoordelijk voor is”, meent hij. ,,Mantelzorgers worden ouder en vallen om, de babyboomers komen eraan, maar de overheid blijft de ogen sluiten. Werknemers op de vloer worden niet gehoord.” Volgens Otto moet er meer ruimte en budget worden vrijgemaakt om plek te bieden aan ouderen.
Verantwoordelijkheid
Marieke van Noort van de lokale partij Progressief Woerden heeft niet eerder gehoord van een geval als Otto. Dat is niet gek, legt ze uit, aangezien mensen die langdurige zorg nodig hebben niet onder verantwoordelijkheid van de gemeente vallen. ,,Maar”, wil ze vooral benadrukken, ,,dan nog vind ik dat je er als gemeente voor alle bewoners moet zijn. Dat is het uitgangspunt. Het is sociaal gezien niet wenselijk dat je, zoals Nel, weggaat van je geliefden. Een gemeente moet plek bieden aan alle inwoners, daar moeten we aan voldoen. Ik ga wel uitzoeken hoe dit precies zit.”
Gepubliceerd in AD/GH op 24 december 2016
Jan Otto jr met zijn ouders Nel Otto en Jan Otto
Marlous van Merkenstein 